Patristisch Kosmopolitisme: De Idee van een Universele Orde voorbij het Rijk in de Late Oudheid.

Het onderwerp van dit onderzoeksproject is de kosmopolitische theorie in de laat-antieke filosofie, met een speciale focus op patristisch kosmopolitisme, i.e. op de kosmopolitische theorie zoals deze naar voren wordt gebracht door christelijke schrijvers en redenaars uit de eerste eeuwen ad. Het gebied van de geschiedenis van kosmopolitische theorie verandert voortdurend. Door de opvallende aanwezigheid van kosmopolitische thema’s in hedendaagse politieke theorieën heeft dit historisch werk het potentieel om invloed uit te oefenen op onderzoekers buiten dit veld. Talrijke studies die in het afgelopen decennium zijn gepubliceerd, getuigen van de levendigheid van het onderzoek naar kosmopolitische theorieën in de klassieke oudheid en in de Hellenistische periode. Het is pas sinds het laatste decennium dat het veld van het 'middeleeuwse kosmopolitisme' begint op te duiken. Ten slotte, het grensvlak tussen kosmopolitische theorie en keizerrijk in de oudheid is pas sinds kort een onderwerp van systematisch onderzoek. De afwezigheid van de vraag naar patristisch kosmopolitisme is echter opvallend. Om deze lacune te vullen, zal een onderzoeksproject geschreven worden dat de volgende vragen zal beantwoorden:

• Hoe behandelden vroege theoretici van een ‘universeel’ geloof – in de context van een Romeinse keizerlijke orde en binnen de immens gevarieerde mediterrane oecumene die het ondersteunde – kosmopolitische concepten en thema’s?
• Wordt de kerk zelf opgevat als een cosmopolis, een ‘wereldstad’, door christelijke denkers in de late oudheid?
• Indien ja, hoe komt dit tot uiting in de patristieke antropologie – inclusief de notie van ras?
• En hoe wordt het patristische concept van een 'wereldstad' ingezet in vroegchristelijke legitimaties (en de-legitimaties) van de Romeinse keizerlijke ideologie?

Steunend op een KU Leuven dissertatie die kosmopolitische thema's behandelt in de filosofische antropologie van een laat-antieke bisschop, Nemesius van Emesa (fl. ca. 390), zal een breder onderzoek van kosmopolitische theorieën in de patristische literatuur worden opgesteld in het PDM-jaar, en zal voorgelegd worden aan een reeks financieringsorganen.