De zelfbewegende ziel in Plato, Aristoteles en het Neoplatonisme van Proclus en Hermias

Zelfbeweging is een sleutelbegrip in Plato's filosofie. In meerdere dialogen benadrukt Plato dat het de essentie van de ziel is om zichzelf te bewegen. Zelfbeweging maakt de ziel niet alleen de eerste oorzaak van alle fysieke beweging en leven in het universum, maar biedt de ziel ook de noodzakelijke ontologische structuur om waarlijk vrij te zijn in de keuzes die ze maakt. Echter, het idee van een zelfbewegende ziel blijkt bij nader inzien zeer problematisch. De eerste filosoof die de zelfbewegende ziel uitgebreid bekritiseerde was Plato's beroemde leerling Aristoteles. In tegenstelling tot zijn leraar meende Aristoteles dat het concept 'beweging' niet correct kon worden toegepast op immateriële entiteiten zoals de ziel maar dat het enkel betrekking kon hebben op de fysieke werkelijkheid. Om die reden moesten antieke Platonisten, die het belang erkenden van de doctrine van zelfbeweging voor de Platoonse filosofie en deze doctrine over hadden genomen, tegelijkertijd het hoofd bieden aan Aristoteles’ substantiële kritiek. Mijn proefschrift biedt een historische en theoretische uiteenzetting van het concept van de zelfbewegende ziel. Deze uiteenzetting begint bij de oorsprong van het concept in Plato's dialogen, ontwikkelt zich via de kritische receptie in de geschriften van Aristoteles, en culmineert in de Neoplatoonse verdediging en herdefiniëring van de zelfbewegende ziel zoals gepresenteerd in de werken van Hermias en Proclus. Het doel van mijn proefschrift is om het filosofische belang van het idee van de zelfbewegende ziel in Plato's filosofie en in het Neoplatonisme van Hermias en Proclus aan te tonen. Het beoogt in het bijzonder om te laten zien hoe de Platoonse leer van de zelfbewegende ziel zich ontwikkelde in het Neoplatoonse gedachtegoed van Hermias en Proclus door hun kritische engagement met Aristoteles' kritiek en inzichten.