Ya les oiseaux qui chantent. Een corpus-analyse van Franse il y a ('er is') clefts

Het hoofddoel van dit onderzoeksproject is om een beter inzicht te krijgen in de syntactische, semantische en discourse-functionele eigenschappen van gekloofde zinnen (‘clefts’). De studie vertrekt vanuit een grondige corpusanalyse van Franse ‘il y a clefts’ (‘er is’) (1). The hoofdresultaten worden vervolgens vergeleken met een kleinere corpusanalyse van Italiaanse ‘c’è clefts’ (‘er is’) (2).

(1) Il y a les oiseaux qui chantent.

‘De vogels zijn aan het zingen.’ (Letterlijk ‘Er zijn de vogels die zingen’)

(2) C’è il gatto che miagola.

‘De kat miauwt.’ (Letterlijk ‘Er is de kat die miauwt’)

De belangrijkste resultaten van de analyse zijn als volgt.

Methodologische relevantie. Voorgaande studies presenteren verschillende criteria om het onderscheid te maken tussen il y a clefts en structuren die sterk op il y a clefts lijken. Ik toon aan dat deze criteria vaak problematisch zijn en verklaar waarom dit zo is. Daarnaast beargumenteer ik dat il y a clefts niet een discreet maar een gradueel fenomeen zijn.

Distributie. Er is een duidelijk verschil in de distributie van il y a clefts doorheen verschillende registers van het Frans (formeel geschreven, informeel geschreven, gesproken): il y a clefts zijn veel frequenter in gesproken Frans. Ik stel voor dat dit verschil verklaard kan worden door gradaties in ‘processing druk’ in de registers.

Morfosyntactische en semantische eigenschappen. De meeste voorgaande analyses behandelen enkel il y a clefts die semantisch ‘evenementiëel’ zijn (d.w.z. een gebeurtenis uitdrukken). Ik toon aan dat de corpusdata een niet te verwaarlozen aantal il y a clefts bevatten die niet semantisch evenementiëel zijn, maar specificerend. Daarnaast laat ik zien dat de twee semantische types verschillende morfosyntactische eigenschappen hebben.

Functionele motiveringen. In overeenstemming met de voorgestelde hypothese, blijken il y a clefts bijna nooit topicale constituenten te introduceren. De paar topics in de data zijn erg gemarkeerd. Daarom stel ik de hypothese voor dat ‘il y a’ als een zogenaamde ‘processing cue’ functioneert die een niet-topicale constituent aankondigt. Ik beargumenteer dat deze functie verbonden is aan de uitdrukking ‘il y a’, en niet aan het cleft-formaat in zijn geheel (zoals soms wordt geclaimd). Ik vergelijk tevens de informatiestructuur-eigenschappen van il y a clefts en c’est clefts en toon aan dat deze twee typen hetzelfde potentieel hebben, maar dat verschillende factoren ervoor zorgen dat de distributie van hun informatiestructuur-interpretaties zeer verschillend is. Bovendien laat ik zien dat clefts niet enkel en alleen gemotiveerd zijn door informatiestructuur, zoals vaak aangenomen lijkt te worden, maar dat zij ook andere pragmatische motiveringen kunnen hebben.

Vergelijking tussen il y a clefts en Italiaanse c’è clefts. Italiaanse c’è clefts blijken veel gelijkenissen te vertonen met Franse il y a clefts, op twee belangrijke niveaus: (i) problemen m.b.t. de afbakening van de categorie, (ii) functionele motiveringen. Ik stel voor dat deze gelijkenissen verklaard kunnen worden door het feit dat de twee talen dezelfde bouwstenen bevatten (een existentiële hoofdzin en een predicatieve relatiefzin) en dat het Frans en het Italiaans dezelfde functionele ‘processing druk’ kennen (met name het vermijden van indefinieten in preverbale subjectpositie)

Compositionaliteit. Ik presenteer argumenten om il y a clefts op een compositionele wijze te analyseren (contra Lambrecht 1986/2001). Met andere woorden, de hoofdeigenschappen van il y a clefts kunnen worden afgeleid van hun subcomponenten; het is niet nodig om het bestaan van een speciaal type constructie te stipuleren dat meer dat de som van haar delen zou zijn.