De Fenomenologie van Psychose. Een kwalitatieve onderzoek naar beleefde ervaringen van psychose.

De fenomenologie van psychose

Dit onderzoek heeft als thema psychose, meer specifiek de fenomenologie of ervaring van psychose. Hoewel er veel onderzoek wordt gedaan naar psychose ontbreekt nog vaak de ervaring van mensen die het hebben meegemaakt.

In dit doctoraatsproject vertrekken we vanuit de idee dat de ervaring van mensen cruciaal is als we het psychotisch proces beter willen begrijpen. We vinden hiervoor enerzijds theoretische ondersteuning uit de ecologische psychiatrie, die reeds veelvuldig heeft aangetoond dat sociale en omgevingsfactoren een sterke rol spelen bij het ontwikkelen van psychotische stoornissen. Anderzijds blijkt uit de filosofisch geïnspireerde traditie van de fenomenologische psychiatrie dat de psychotische ervaringen niet slechts onbegrijpelijk zijn, maar dat dialoog en interactie met mensen wel degelijk mogelijk is en ons veel kan leren over het verloop en aard van psychotische ervaringen.

In een eerste deel van het project gaan we mensen bevragen via interviews en focusgroepen. De interviews hebben als doel een algemeen beeld te krijgen van de psychotische belevingen en ervaringen van de deelnemers. Na het afnemen van een interview, brengen we mensen samen in focusgroepen. Er worden drie groepen samengesteld, die elk een traject doorlopen dat bestaat uit een interview en drie focusgroepen, elk met een verschillend thema. De focusgroepen hebben drie thema’s waarover deelnemers aan het woord gelaten gaan worden:

(1) de psychotische ervaring: Wat is er zo anders aan de ervaring ten opzichte van de “normale” ervaring?

(2) sociale interactie: Wat kunnen we leren uit de manier waarop er veranderingen optreden in de interactie met anderen, voor, tijdens en na de psychose.

(3) Experience Sampling Method vragen(ESM): ESM is een dagboekmethode, meestal bevraagd via een smarthphone, waarbij mensen ‘in hun context van het alledaagse leven’ en ‘in het moment’ bevraagd worden naar hun ervaringen. De vraag is echter of we wel de juiste vragen stellen, gezien vragen oorspronkelijk bedacht zijn zonder mensen die het hebben meegemaakt te raadplegen. Deze methode zal kort toegelicht worden om daarna mensen met ervaring te laten spreken over wat zij denken dat we zouden moeten bevragen. Hierbij kunnen we in een latere fase de psychose vragen van ESM verbeteren zodat deze beter aansluiten bij de ervaringen van mensen en het alledaags taalgebruik waarin die ervaringen worden uitgedrukt.

Na het eerste deel gaan we op basis van de input van mensen een nieuwe ESM vragenlijst ontwikkelen, die in het tweede deel van het project zal worden getest. In het tweede deel krijgen deelnemers een week lang een smartphone met een Experience Sampling applicatie mee, die tien keer per dag, 5 dagen opeenvolgende dagen, een biep zal geven. Na de biep wordt deelnemers gevraagd een korte vragenlijst in te vullen die peilt naar emoties, ervaringen en symptomen in relatie tot context, activiteit en gezelschap. De bedoeling van deze tweede fase is de nieuwe vragenlijst te testen op werkbaarheid en psychometrische eigenschappen.