Manifeste materie: naar een nieuw-materialistische kijk op hedendaagse performance kunst.

Actuele vragen over de wijze waarop we onze materiële omgeving produceren en consumeren, hebben geleid tot een nieuwe thematische focus in hedendaagse performancekunst. Een groeiende groep kunstenaars wendt zich tot het podium om de verhouding tussen menselijke wezens en materiële objecten te verkennen, om zo op kritische wijze de aanwezigheid van niet-menselijke actoren in ons dagelijks leven te bevragen. Die artistieke verkenning vraagt eveneens om hernieuwde vormen van analyse en interpretatie die het toelaten om ook niet-menselijke materialiteit als inherent performatief te begrijpen en te beschrijven. Performancekunst wordt door de meeste theoretici nog steeds gedefinieerd als een volatiele kunstvorm, gefundeerd op de tijdsgebonden co-presence van performers en toeschouwers, en dat resulteert vaak in het reduceren van materiële objecten tot hun louter decoratieve natuur of tot hun functie als documentatie van de live performance die onherroepelijk verloren is. Dit onderzoeksproject tracht de recente exploratie van materialiteit op het hedendaagse podium inzichtelijk te maken door middel van de theoretische inzichten van het nieuw-materialisme. Eenvoudig gesteld articuleert het nieuw-materialisme het idee dat niet alleen het menselijke subject, maar ook niet-menselijke materie het vermogen bezit om te handelen in de wereld, en dat daadkracht zich manifesteert tussen materialiteiten in tijd en ruimte. Dit denkbeeld brengt een interessante verschuiving met zich mee: materiële objecten worden niet langer gedefinieerd als passieve dingen, gecontroleerd en geïnterpreteerd door menselijke subjecten, maar als actieve en onstabiele entiteiten die evenzeer een invloed kunnen uitoefenen op andere (humane) entiteiten. Bijgevolg laat het nieuw-materialisme zich ook kenmerken door een transversale beweging die de relatie tussen betekenis en materie, cultuur en natuur, en subject en object als niet-hiërarchisch en co-constitutief denkt (Coole and Frost 2010; Dolphijn and van der Tuin 2012). Door de concepten van het nieuw-materialisme te verbinden met traditionele begrippen uit het debat over de ontologische kenmerken van performancekunst, wil dit project een analyse tot stand brengen die een focus toelaat op hoe menselijke en niet-menselijke materialiteiten met elkaar interageren en nieuwe betekenissen genereren in deze performatieve verstrengeling.

Trefwoorden:THEORETISCHE STUDIE

Disciplines:Kunststudies en -wetenschappen, Theater en voorstelling