< Terug naar vorige pagina

Project

Het creëren van adaptieve e-leeromgevingen aan de hand van cognitieve en gedragsaspecten van leerders.

De onderzoeken die in dit proefschrift gepresenteerd worden gaan over computer-gebaseerde instructie en hoe learner control (LC) een bijdrage kan leveren bij het verbeteren van het leerproces and de leeruitkomsten. De snelle veranderingen in computertechnologie hebben geleid tot de ontwikkeling van sterk adaptieve computer-gebaseerde leeromgevingen. Alhoewel onderzoek aangetoond heeft dat dergelijke adaptive leeromgevingen, zoals intelligent tutoring systems, effectief zijn met betrekking tot leren, zijn er toch enkele nadelen aan verbonden. Zo stellen bijvoorbeeld De Corte, Verschaffel en Lowyck (1994) dat sterk adaptieve leeromgevingen te weinig mogelijkheden kunnen bevatten opdat lerenden actief en constructief betrokken worden. Een gelijkaardige redenering is te vinden bij Elen (2000) die stelde dat lerenden op die manier niet in staat zouden kunnen zijn om hun zelfregulatievaardigheden te ontwikkelen en ze zo afhankelijk kunnen worden van de voorgestructureerde instructie. Het gevolg hiervan is dat lerenden niet aangemoedigd worden om verantwoordelijkheid tenemen over hun leerproces (Hannafin & Land, 1997). In 1975 al stelde Merrill dat het doel van instructioneel design moet zijn om lerenden onafhankelijk te maken van systemen, eerder dan ze afhankelijk te maken.
Eén mogelijkheid om hiermee om te gaan is de lerenden controle (LC) te geven over hun leren en hen te laten werken in aanpasbare leeromgevingen. Als instructiestrategie werd LC ingebouwd in verschillende theorieën van instructioneel design (4C/ID model, van Merriënboer, Clark, &de Croock, 2002; instructie-elaboratietheorie, Reigeluth & Stein, 1983; zelfdeterminatietheorie, Deci & Ryan, 2000). Er wordt aangenomen dat, wanneer lerenden controle en keuzes krijgen, dit positief gerelateerd is met intrinsieke motivatie, het ontwikkelen van zelfregulatievaardigheden en het effectief en efficiënt leren. Scheiter en Gerjets (2007) beschrijven verschillende types van controle (e.g., controle over tempo, inhoud, presentatie). Bovendien can LC ook variëren in de mate van controle die wordt aangeboden (vb. volledige controle, gedeelde controle,advies). Alhoewel de algemene conclusie is dat het geven van enige controle nog altijd beter is dan helemaal geen controle (Goforth, 1994), zijn de resultaten van LC onderzoek niet eenduidig. LC als instructiestrategie is niet voor alle lerenden even effectief met als gevolg dat gevorderde lerenden meer baat zullen hebben bij LC in vergelijking met lerendenmet minder vaardigheden (Hannafin, 1984). In recent onderzoek van Corbalan, Kester, en van Merriënboer (2009) werden drie voorwaarden geformuleerd voor effectieve LC: (1) LC kan enkel effectief zijn als lerenden over voldoende vaardigheden beschikken om om te gaan met LC; (2) LC kan enkel effectief zijn als het als dusdanig wordt gepercipieerd door de lerenden (e.g., lerenden interpreteren instructie en dit kan op zijn beurt het gedrag van de lerenden beïnvloeden); en (3) om om te gaan met LC dientde lerende vrije cognitieve processen aan te wenden. Het gevolg hiervanis dat LC een bijkomende cognitieve belasting kan inhouden. Dit proefschrift vertrekt vanuit de drie vereisten en houdt rekening met de vaardigheden, percepties en ervaren cognitieve belasting bij het uittekenen van mechanismen die leiden tot effectieve LC. De belangrijkste onderzoeksvraag in dit proefschrift is dus hoe het instructioneel ontwerp van LC verband houdt met percepties van lerenden en leeruitkomsten. Om deze vraag te onderzoeken werden verschillende deelvragen opgesteld: (1) in welke mate beïnvloedt instructie de percepties van lerenden ten opzichte van LC en adaptief leren; (2) zorgt LC voor bijkomende cognitieve belasting en meer specifiek, wat is de aard van die belasting; (3) in welke mate zijnkenmerken van de leermaterialen gerelateerd met het percipiëren van controle; (4) heeft het aanbieden van advies over het gebruik van controle een positief effect op leeruitkomsten; en (5) kunnen open learner models(OLMs) bijdragen aan de herdefinitie van LC op een metacognitief niveau? 
Het eerste deel van dit proefschrift omvat een review (hoofdstuk 2) van onderzoek naar het gebruik van kenmerken van de lerenden (zoals voorkennis, motivatie, leergedrag, etc.) om adaptive leeromgevingen te ontwikkelen. In hoofdstuk 3 komt vervolgens een studie aan bod waarin wordt nagegaan of adaptieve systemen effectief zijn net omwille van de adaptiviteit, of deels ook omdat lerenden de adaptiviteit als dusdanig percipiëren. Deel twee van dit proefschrift behandelt aanpasbaar learner-controlled leren. In dit deel worden vier studies beschreven waarin wordtonderzocht of LC gerelateerd is met cognitive belasting bij lerenden (hoofdstuk 4); of instructie van LC het leren beïnvloedt (hoofdstuk 5); ofde effectiviteit van LC gerelateerd is aan kenmerken van de leermaterialen zoals taakkarakteristieken (hoofstuk 6); en of het geven van advies bij LC (in termen van gebruik van hulpmiddelen) kan bijdragen tot meer effectieve LC (hoofdstuk 7). In het derde deel tenslotte, wordt een voorstel gedaan voor het herdefiniëren van LC als instructiestrategie. Eerst wordt de toegevoegde waarde van OLMs uiteengezet (hoofstuk 8). OLMs geven lerenden informatie over de regels waarop het systeem zich baseert om adaptief te reageren. Bovendien laten ze lerenden ook toe om te interageren met het systeem en zo aanpassingen te maken aan de manier waarop adaptieve instructie wordt aangeboden. Op die manier bieden OLMs de lerenden controle op een eerder metacognitief niveau dan op het niveau van inhoud en presentatie. Om te besluiten (hoofdstuk 9) worden enkele nieuwe onderzoekslijnen besproken. De assumptie is dat zowel het onderzoek rond usability design en instructioneel design een bijdrage kunnen leveren bijhet uittekenen van de mechanismen van effectieve LC in computer-gebaseerde instructie. 
Datum:1 okt 2008 →  21 nov 2011
Trefwoorden:Intelligent tutoring systems, Adaptivity and learner control, Instructional technology
Disciplines:Onderwijscurriculum, Onderwijssystemen, Algemene pedagogische en onderwijswetenschappen, Specialistische studies in het onderwijs, Andere pedagogische en onderwijswetenschappen, Biologische en fysiologische psychologie, Algemene psychologie, Andere psychologie en cognitieve wetenschappen
Project type:PhD project