Simon Stevin van Brugghe (1548-1620) : hij veranderde de wereld

Elke Bruggeling kent het standbeeld van Simon Stevin op het naar hem genoemde plein. Sommigen hebben ooit op het naamplaatje van het plein gelezen dat hij een wis- en natuurkundige is. Wie aandachtig is merkte op dat Stevin in 2020 vierhonderd jaar geleden gestorven is. Omwille hiervan besliste het Brugse stadsbestuur om in samenwerking met de Universiteit Gent rond deze figuur een tentoonstelling op te bouwen rond het leven, werk en standbeeld van deze wetenschapper. Parallel hiermee is dit boek ontstaan. Maar wie was deze “Brugse” figuur? In dit boek pogen we op een begrijpelijke manier zijn leven en zijn werk voor te stellen aan een zo breed mogelijk publiek. Aangepaste illustraties vervolledigen het plaatje. Stevins devies Wonder en is gheen wonder, dat prijkt op menig titelblad van zijn werk, vertolkt zijn visie over wat wetenschap zou moeten zijn. Volgens Stevin is een natuurver-schijnsel wonder zolang het niet wordt begrepen. Zodra we een natuurverschijnsel door theo-retische beschouwingen of uitgevoerde of bedachte experimenten begrijpen is het gheen won-der meer. Met deze filosofie geeft hij een start voor een nieuwe vorm van wetenschapsbedrij-ven en stapt hij af van de scholastieke aanpak van vele tijdsgenoten die vertoefden in ivoren torens. Geboren in Brugge in 1548, maar uitgeweken naar de Noordelijke Republiek van de Zeven Provinciën leefde hij in een eeuw van omwentelingen in een scharnierperiode van onze geschiedenis. Zowel op politiek, economisch, cultureel als wetenschappelijk vlak grepen grote veranderingen plaats. Denken we maar aan de volledige ontplooiing van de boekdrukkunst met drukkers als Plantijn, Elsevier, etc., aan het ontstaan van grote machtige rijken in Europa, aan de verre zeereizen en het kolonialiseren van overzeese gebieden, aan de opkomst van het protestantisme en de contrareformatie, aan de scheiding van de Nederlanden en de gods-dienstoorlogen, aan de mogelijkheid om Griekse, Romeinse en Arabische teksten te consulte-ren, aan de grote wetenschappers in de Lage Landen zoals Vesalius, Mercator, Dodoens, etc.,… Dit alles leidde tot een nieuw wereldbeeld, een nieuw mensbeeld en nieuwe maat-schappij. In die context ontpopte Stevin zich als een intellectuele duizendpoot, een homo uni-versalis, een multidisciplinaire wetenschapper, die bewust publiceerde in de volkstaal, het Ne-derduyts, met de bedoeling vooral de middenklasse van zijn tijd te bereiken. We vinden bij-dragen van zijn hand die zoals algemeen geweten wiskundig en fysisch van aard zijn. Maar tevens vinden we bijdragen uit de economische hoek, de logica, de taalkunde en in het bij-zonder de ontwikkeling van de Nederduitse taal, de vestingbouw, de legerorganisatie, de huisbouw en de stedenontwikkeling en wat we nu de staatsburgerlijke opvoeding kunnen noemen. Stevin was erg vermaard in zijn tijd en vakgeleerden in verscheidene disciplines waren goed op de hoogte van zijn werken. Hij behoorde tot de entourage van de stadhouder Maurits, prins van Oranje en was lange tijd in dienst als superintendent van financiën en kwartiermees-ter bij het Staatse Leger. In de achttiende en negentiende eeuw verdienden zijn bijdragen niet echt de publieke erkenning die ze verdienden. Vanaf het midden van de twintigste eeuw is er een groeiende belangstelling voor Stevins werk zichtbaar, maar toch is de weerklank van de naam Stevin algemeen niet evenredig met zijn realisaties. De meeste van de werken over Ste-vin, tijdens de laatste decennia, beschreven in detail zijn theorieën en experimenten maar zijn soms zeer technisch van aard. Met dit werk willen we Stevin plaatsen in ons dagelijkse leven en antwoorden op de volgende vragen. Welke van zijn bevindingen zijn zo belangrijk dat ze nu nog onze maatschappij beïnvloeden? Waar is hij nog aanwezig in de publieke ruimte? De inhoud van het boek beslaat vier hoofdstukken. In het eerste deel belicht Ludo Vandamme het Brugge in de tijd van Stevin, Stevin in zijn Brugse tijd. Deel twee en drie zijn verzorgd door Guido Vanden Berghe en beschrijven enerzijds Een levensschets van Simon Stevin en anderzijds Stevin veranderde de wereld”. In het vierde deel samengesteld door Die-ter Viaene lezen we over Een standbeeld voor Simon Stevin. Of hoe een kunstwerk een hele samenleving beroeren kan. Er is een beperkte biografie met verwijzing naar het majestueuze verzamelwerk van Dijksterhuis, de recentste boeken over Stevin en de belangrijkste geraad-pleegde literatuur voor de samenstelling van het boek. Tevens geven we een tijdslijn van de historische momenten in de Lage Landen en in het leven van Stevin. We besluiten dit voorwoord met de behandeling van een vraag, die reeds meermalen is gerezen en die in ieder geval in gesprekken over Stevin tussen West-Vlamingen enerzijds en Nederlanders, Brabanders en Franstaligen anderzijds niet zelden tot meningsverschil aanlei-ding blijkt te geven: hoe moet men zijn naam uitspreken, met de klemtoon op de eerste of op de tweede lettergreep? We kunnen geen beter antwoord geven dan wat Dijksterhuis in 1943 heeft neergeschreven in zijn Stevin-biografie: Het valt niet te ontkennen, dat de Nederlanders over het algemeen geneigd zijn, Ste-vin te zeggen, waarbij ze dan vaak (maar dat natuurlijk geheel ten onrechte) de twee-de lettergreep nog als de Franschen uitgang uitspreken. Deze wijze van accentuering is bepaald reeds vroeg gebruikelijk geweest; daarvan getuigt zoowel de vaak voorko-mende omvorming tot Stevyn of Stevijn, die zijn naam na zijn vestiging in de Noorde-lijke Nederlanden reeds spoedig ondergaat… Echter strijdt deze wijze van accentuee-ren even zeker met het spraakgebruik in Stevins geboorteland, waar men den nadruk op de eerste lettergreep legt, de “i” ongeveer als een stomme “e” behandelt en den naam dus vrijwel zoo uitspreekt, als wij het den jongensnaam Steven doen. (Dat dit inderaad de Vlaamsche uitspraak is, werd mij bevestigd door wijlen Dr. Maurits Sab-be, door A. Schouteet en door Prof. Dr. A.H.Cornette). Het is in dit verband veelzeg-gend, dat zijn naam bij de inschrijving in het Leidse bevolkingsregister in 1581 gelati-niseerd wordt tot Symon Stephani… Op grond van deze overwegingen lijkt de uit-spraak Stévin de meest gewenschte. Met deze hopen we dat iedereen in de Lage Landen aan de zee vanaf nu de correcte uitspraak hanteert!!

ISBN:9789056156558

Publication year:2020

Accessibility:Closed