Postdramatische paradoxen: Over genre en mediaturgie

Theaterwetenschapster Bonnie Marranca ontwikkelde enkele jaren geleden het begrip mediaturgie om de aandacht te vestigen op een a-lineaire en pluri-mediale compositiemethode binnen het zogenaamde ‘postdramatische theater’ die zich onderscheidt door te communiceren via simultaneïteit (Marranca, 2008). Voor regisseur en ‘mediaturg’ John Jesurun verschuift dergelijk perspectief automatisch de aandacht van het artistiek werk als betekenisdrager naar processen van betekenisgeving (Jesurun, 1993), niet in het minst omdat mediaturgie de toeschouwer iedere illusie van exhaustieve interpretatie ontneemt. Als paradoxale creaties die een kwetsbare spanning ensceneren tussen formele complexiteit, generische hybriditeit en processuele logica dragen ze zo in zich een beduidend heuristisch potentieel.

Toch kan deze inherente reflexiviteit niet geactiveerd worden zonder eerst een vorm van herkenning tot stand te brengen – een wisselwerking, als het ware, tussen conventie en creativiteit. Volgens theaterfenomenoloog Bert O. States is dit laatste niets minder dan een evidentie. De theatrale betekenisdrager functioneert namelijk als een Januskop doorheen de spanning die wordt gecreëerd tussen materialiteit van het teken en haar indexfunctie (States, 1982), waardoor het geëvoceerde betekenispotentieel zich uitstrekt over verschillende betekenissystemen en referentiekaders.

‘Postdramatische mediaturgie’ onderstreept States’ stelling via een visuele en viscerale rationale die eendimensionele verwijzingen problematiseert hoewel de communicatieve relatie nooit wordt onderbroken. Integendeel, doordat het gevoel van sensoriële overdadigheid afkomstig is van een hybridiserende spanning tussen ‘live performance’ en ‘live media’ medieert de postdramatische productie haar eigen creatieve proces als een vorm van convergentie die louter divergente interpretaties tot stand kan en wil brengen. Volgens convergentie-theoreticus Henry Jenkins mag dit gewilde gebrek aan eenduidigheid echter niet opgevat worden als een beperking omdat de betekenisgevende strategieën die zo gegenereerd worden een emanciperend effect hebben (Jenkins, 2006).


Geciteerde werken:

Jenkins, Henry. Convergence Culture: Where Old and New Media Collide. New York: NYU Press, 2006.

Jesurun, John. “Breaking the Relentless Spool of Film Unrolling.” Felix 1.3 (1993): 64-69.

Marranca, Bonnie. “Mediaturgy: A Conversation with Marianne Weems.” Performance Histories. Ed. Bonnie Marranca. New York: PAJ, 2008: 89-106.

States, Bert O. Great Reckonings in Little Rooms: On the Phenomenology of Theatre. Berkeley: University of California Press, 1982.

Publication year:2017

Keywords:Genre, Mediaturgy, postdramatic theatre, Dramaturgy