Van hof naar kapel

Subtitle:een onderzoek naar de culturele transfer van Franse air-de-courmelodieën in zeventiende-eeuwse geestelijke liedboeken uit de Zuidelijke Nederlanden

In onderzoek naar cultuurtransfer van Frankrijk naar de Nederlanden in de vroegmoderne tijd kwam tot hiertoe het aspect ‘muziek’ nog maar weinig aan bod. Het profane liedrepertoire uit het Franse koninkrijk, dat in de zeventiende eeuw voornamelijk rond de air de cour draaide, kende nochtans een grote populariteit in de Zuidelijke Nederlanden. De liederen waren alomtegenwoordig in onze muziekcultuur, zowel in hun tekstuele als muzikale vorm. De adel en de hogere burgerij in onze gewesten namen met de hofliederen vaak al kort nadat ze in de Parijse straten circuleerden, op in hun muziek- en liedhandschriften. Met een paar decennia vertraging vonden de air-de-courmelodieën ook hun ingang in de Nederlandstalige contrafactuur. In de periode 1630-1675 bevatte zowat elk liedboek geproduceerd in het Zuiden Franse wijsaanduidingen. In het derde kwart van de eeuw was in heel wat liedbundels zelfs meer dan de helft van de wijsaanduidingen van Franse oorsprong. Ook auteurs van geestelijke liederen gebruikten in grote mate air-de-courmelodieën om er hun contrafacten op te dichten. Dit proefschrift toont via welke wegen de airs de cour de Zuidelijke Nederlanden hebben bereikt en brengt de bemiddelaars in beeld die tot deze transregionale transfer kunnen hebben bijgedragen zoals het drukkers- en uitgeversbedrijf, het Franstalige, katholieke liedboek, het Brusselse hof en de stedelijke hogere klassen, die dweepten met Franse modetrends. Het onderzoek biedt een analyse van de sociologische en ideologische transfer van de air-de-courmelodieën in Nederlandstalige geestelijke liedboeken uit de Zuidelijke Nederlanden en het spanningsveld tussen de air de cour die als profane modetrend in de muziek door de Kerk sterk veroordeeld werd, maar tegelijkertijd toch werd gebruikt voor hun eigen doeleinden, namelijk het uitzingen van het katholieke geloof.

Publication year:2021

Keywords:Doctoral thesis

Accessibility:Open