Wonen in de tussentijd als springplank naar een stabielere huisvestingssituatie, Reflecties vanuit het project ‘Solidair Mobiel Wonen voor Thuislozen’ (SWOT-Mobiel)

Net als sommige anderen steden, wordt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) vandaag geconfronteerd met een huisvestingscrisis (Romainville, 2015). Het toenemend aantal gezinnen op de wachtlijst voor de sociale huisvesting (48.804 op 31/12/2016) (Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad, 2018) en het feit dat in de laatste 8 jaar het aantal thuislozen bijna verdubbeld is (+ 95,8%) (La Strada, 2017), zijn slechts indicaties voor de omvang van het probleem. Doordat de woonmarkt geen antwoord biedt op de noden, is het recht op wonen niet gegarandeerd (fonds.brussels, 2015). Tegelijk bestaan er tal van ongebruikte vierkante meters (GSSO, 2006; ADT/ATO, 2016). Exacte feiten en overzichten over de structurele leegstand in Brussel zijn noch op nationaal, noch op gewestelijk of lokaal niveau beschikbaar, maar schattingen lopen snel op tot meer dan een miljoen m² (Dirkx et al., 2018). Het gaat om ongebruikte woningen en verdiepingen boven winkels, om leegstaande kantoor- en fabrieksgebouwen, maar ook om onbebouwde kavels en grootschalige spoorweg- en industrieterreinen die niet langer dienst doen. Experimenten rond tijdelijke huisvesting in deze on(der)benutte ruimtes voeden vandaag mee de broodnodige maatschappelijke discussie rond betaalbaar wonen, leegstand en speculatie (De Smet et al., 2018).In deze bijdrage stellen we het project ‘SWOT-mobiel’ voor, dat tot doel heeft een model te ontwikkelen voor de co-creatie van solidaire mobiele huisvesting voor thuislozen op (tijdelijk) leegstaande terreinen in het BHG. We illustreren hoe we er in dit project naar streven om kwaliteit en betaalbaarheid te verenigen. We belichten de voordelen van de co-creatie van betaalbaar wonen met de eindgebruikers zelf. En we lichten de hernieuwde benadering van solidariteit en collectiviteit toe, die doorheen deze woonvorm ontstaat.Vanuit dit project reflecteren we ook over de rol en positie van ‘wonen in de tussentijd’, als een alternatieve woonvorm op ‘wachtterreinen’ die hierdoor opnieuw geactiveerd worden. Hoe kunnen initiatieven als SWOT-Mobiel de acute nood aan betaalbare woningen helpen aanpakken, zonder een parallel circuit te vormen? Hoe kunnen trans-sectorale samenwerkingen opgezet worden om de doorstroming van een tijdelijke naar een meer permanente vorm van wonen te stroomlijnen? Welke actoren dienen hierbij de handen in elkaar te slaan en hoe kunnen (wettelijke en administratieve) struikelblokken weggenomen worden?

Publication year:2018