Armen en het recht. Pro deo petitioneren in de Oostenrijkse Nederlanden

Dit artikel gaat in op de praktijk van gratis rechtsbijstand aan armen in de Oostenrijkse Nederlanden. Het draagt zo bij tot onze kennis over een te weinig bestudeerd gegeven uit de sociale rechtsgeschiedenis: de relatie tussen armen en het recht. Het artikel maakt duidelijk dat het beroep doen op het 'natuurlijk recht' van armen op gratis rechtsbijstand en kwijtschelding van gerechtskosten een belangrijk risico inhield, omdat het steeds voorwaardelijk en voorlopig werd toegekend en omdat toch heel wat kosten konden rijzen. Verder blijkt ook de grote onduidelijkheid met betrekking tot de precieze aard van de procedure. Mensen kwamen er tot hun verrassing achter dat ze toch geen recht hadden op bijstand of ze wisten niet goed of het nu een recht dan wel een element van gunstverlening betrof.
Verder bleek dat de gekende wrevel bij vele tijdgenoten over figuren die medeburgers onrechtmatige 'vexatoire' processen aandeden voor futiele aangelegenheden sterk weerklonken in wantrouwen ten aanzien van pro deo procederende partijen die kosteloos, en dus straffeloos, processen konden aanspannen. Er werd dan ook streng over gewaakt dat alleen heel deugdelijke zaken pro deo werden gevoerd, en het werd steeds duidelijk gemaakt dat dit recht slechts onder voorbehoud werd toegekend. Ook de armoede van de supplianten werd streng nagegaan, hoewel de ene rechter dit al wat strikter dan de andere zal hebben gedaan.

ISBN:978-90-5746-712-7

Publication year:2014

Keywords:Legal aid to the poor, eighteenth century, Low Countries, socio-legal history