Talige diversiteit in het Vlaams onderwijs: problematiek en oplossingen

Dat de maatschappij en dus ook scholen in Vlaanderen in de voorbije decennia als gevolg van migratie minder homogeen zijn geworden op etnisch en talig vlak staat vast. Afhankelijk van de stad of gemeente en meer specifiek van de buurt zijn scholen meer of minder 'gemengd' maar scholen met een groot aantal of zelfs een meerderheid van leerlingen die het Nederlands niet als thuistaal hebben zijn geen uitzondering meer. Meertalige instroom van leerlingen in de school is een feit. De vraag rijst of deze situatie ook een probleem vormt en zo ja, wat de oplossing is. Dit standpunt argumenteert op basis van wetenschappelijk onderzoek dat een aantal aannames die het publiek debat beheersen en de onderwijspolitiek inspireren kritisch moeten worden bekeken en genuanceerd. De algemeen aanvaarde these is dat de moeilijkheden die leerlingen met een migratie achtergrond hebben op school in de eerste plaats te wijten zijn aan hun gebrekkige kennis van het Nederlands, en dat dit probleem enkel kan worden opgelost door een strikt eentalig beleid binnen de klas en school. Zowel de oorzaak van het falen als de gezochte oplossing worden in dit standpunt in vraag gesteld. Deze vraagstelling is noodzakelijk, niet alleen omdat kan worden vastgesteld dat de aanpak niet de verwachte vruchten afwerpt, maar ook omdat de uitgangspunten onvoldoende wetenschappelijk zijn getoetst. Het standpunt pleit voor een onderwijspolitiek en -praktijk die stoelen op een meer realistische analyse en die tevens een meer humane aanpak voorstaan. Een dergelijke politiek en praktijk plaatsen anderstaligheid als 'probleem' in het juiste perspectief, en houden rekening met andere factoren zoals sociaal-economische achtergrond en schoolattitudes, die een grotere rol spelen dan nu in het maatschappelijk debat wordt erkend en dus weinig aandacht krijgen. Het is dan ook belangrijk dat de klemtoon in het debat verschuift van een “exclusief taalprobleem” naar een probleem van verschillen in sociaal en cultureel kapitaal. Verder dient het concept taal een veel meer gediversifieerde invulling te krijgen, met aandacht voor functionele repertoires die al dan niet optimaal inhaken op de taalverwachtingen die op school gesteld worden. Anders- en meertaligheid worden in dit standpunt op een positieve manier benaderd als een meerwaarde die wordt meegenomen in een zinvolle aanpak van het onderwijs. Het standpunt pleit voor een onderwijsmodel waarin in de reguliere klas de talige diversiteit als didactisch kapitaal wordt benut in het leerproces van kinderen. We kunnen dit omschrijven als functioneel meertalig leren. Er moet tot slot ingegrepen worden in de beeldvorming van leerkrachten, hun attitudes en hun handelen in de klas. Dit realiseren we door leerkrachten te ondersteunen en te professionaliseren in hun omgang met en het strategisch benutten en creëren van meertalige momenten in het klasgebeuren.

ISBN:9789065691484

Publication year:2015

Accessibility:Open